Strandwerking

‘Veertig euro? Voor een dagje onder een parasol?’
‘Op twee ligbedjes. Die krijg je er bij.’
‘En dan kunnen we de hele dag de zee in? Zo vaak en zolang we maar willen?’
‘Ja, tot zeven uur. Dan moeten we weg. In de avonduren wordt het strand apart verhuurd.’

In Italië wordt het grootste deel van het strand verhuurd door particuliere aanbieders. Zij pachten een stukje strand van de plaatselijke gemeente. Vergunningen worden meestal onderhands gegund, wat al jaren een doorn in het oog is van de Europese Commissie. Omzetten van stranduitbaters zijn inmiddels zo hoog dat strandverhuur Europees aanbesteed moet worden. Daar is het nog niet van gekomen. Volgens de laatste berichten heeft de Italiaanse regering opnieuw beterschap beloofd en gaat ze hier in 2027 nu echt werk van maken.

Stilzwijgende, onderhandse gunning van pachtrechten vermindert de concurrentie-intensiteit tussen stranduitbaters. En dat is in hun voordeel: de traditionele economische analyse leert ons dat bij een lagere concurrentie-intensiteit prijzen hoger zijn, hoewel het in nevelen gehuld blijft wat er precies van de winst van stranduitbaters aan de strijkstok van lokale bestuurders blijft kleven.

Uiteindelijk zijn de badgasten de klos. Zij willen maar één ding: zo goedkoop mogelijk een dagje bakken op het strand. Maar ze betalen voor hun strandbedjes met parasol de prijs voor het ontbreken van concurrentie tussen stranduitbaters bij het bemachtigen van een pachtrecht. Vandaar de roep van de Europese Commissie om die concurrentie te organiseren volgens de regels van een Europese aanbesteding.

Kunnen badgasten dan goedkoper kiezen voor het goede leven onder de zon? Dat is maar de vraag. Want de traditionele economische analyse leert ons ook dat concurrentie niet goed van de grond komt bij het bestaan van grote schaalvoordelen. En op het strand zijn die er in overvloed: de uitzendkracht die een stukje strand bedient, kan voor hetzelfde salaris meerdere stukjes strand beheren. Parkeergelegenheid organiseren voor een aantal stukjes strand tegelijkertijd is een stuk voordeliger dan voor ieder stukje strand apart en de vaste kosten van strandfaciliteiten zoals speeltoestellen, douches en badhokjes dalen per vierkante meter gepacht strand, net zoals de opslagkosten van parasols en strandbedden. Kortom, strandpacht heeft grote schaalvoordelen waardoor het aantal aanbieders bij vrije marktwerking van nature beperkt is. Voor je het weet pachten een aantal grote, mogelijk buitenlandse spelers het merendeel van alle stranden en drijft de bijkomende
marktmacht de prijs ook weer op.

Leerlingen die het examenprogramma beheersen, weten dat economie gaat over onvermijdelijke keuzes met bijbehorende afruilen. In dit geval het particuliere belang van strandpachters versus het algemenere belang van talloze badgasten. Deze leerlingen zullen moeiteloos de oplossing geven uit deze impasse: verbied het pachten van openbare stranden door particuliere aanbieders. De vloedlijn is van ons allemaal. Laat stranden in handen blijven van de overheid die eventueel een bescheiden heffing invoert voor het toezicht en onderhoud van deze openbare ruimte.
Niet alleen blijft het strand zo op orde en voor iedereen toegankelijk, er hoeft dan ook geen verantwoording meer afgelegd te worden in Brussel voor het ontduiken van de Europese mededingingsregels. Mocht het betoog van deze leerlingen niet overtuigend genoeg zijn dan kan een Italiaanse delegatie altijd nog afreizen naar Scandinavië om te zien dat het in de praktijk toch echt zo werkt.

‘Hebben we dat bedje ook gehuurd?’
‘Nee. Maar het is zo rustig dat we die ook mogen gebruiken.’
‘Er is inderdaad geen Italiaan te bekennen. Terwijl ze juist nu massaal naar het strand gaan. Of, nou ja, gingen.’
‘Wat wil je? Met deze prijzen blijft het vanzelf rustig.’
‘Nou ja, de strandpachter leeft er goed van.’
‘En wij ook! Lekker op het strand, niet te druk, boek binnen handbereik, straks even zwemmen. Heerlijk.’
‘Vergeet de drankjes niet. Proost! Op de keuze voor het goede leven.’

Jeroen Hinloopen is hoogleraar economie aan de UvA, directielid van het Centraal Planbureau, en hoofdauteur en eindredacteur van Praktische Economie.
Reacties naar: J.Hinloopen@uva.nl