“Meer met minder”: van begrippenkennis naar begrijpen

Op zoek naar een efficiëntere (vak)didactiek voor economie op het VMBO

In ons preadvies bepleiten we een verandering van kijken naar ons curriculum. Niet meer de mens als consument, maar de mens die consumeert. Niet meer de homo economicus die puur rationeel werkt aan tomeloze behoefte bevrediging, maar de mens die inderdaad behoeftes heeft en daarbij onder andere gedreven wordt door emotie. En ja… kennis… begrip speelt daarbij een grote rol. Soms ook om die emoties te overrulen. Door meer recht te doen aan de mens of de beweegredenen van mensen binnen bedrijf en overheid hebben we de mogelijkheid om niet meer enkel begrippen te leren maar echt te begrijpen.
Het huidige onderwijs is teveel gericht op kennis stampen, op reproductie. Te weinig op het verwerven van inzicht en een proactieve houding. Terwijl de dynamische arbeidsmarkt vraagt om zelfstandigheid, sociale vaardigheden, kunnen inspelen en reageren op veranderingen, ondernemend gedrag, creativiteit en flexibiliteit. Het toekomstige curriculum moet daarom meer aandacht geven aan het verwerven van deze 21e eeuwse vaardigheden. In die zin pleiten we voor een curriculum dat actueel en dynamisch is en meer werkt aan een vol begrip. Een manier om dit te bereiken – vrij naar de oratie van Lans Bovenberg - is toepassing van het principe 'meer met minder'. We zouden meer kunnen bereiken door bepaalde dingen minder te doen. Minder begrippen stampen maar belangrijke begrippen meer begrijpen. Een curriculum waarbij het verwerven van de kennisbasis plaatsvindt via projecten, onderzoekend leren en de buitenwereld in school halen.
Om leerlingen te activeren en echt te laten begrijpen hebben we niet alleen een verrijking van het curriculum nodig. Maar ook een grotere focus op leren van hogere orde. Dat kan op tal van manieren. Grotere inzet van learning analytics, flipped classrooms, coöperatieve werkvormen, meer formatief toetsen. Meer leerlinggestuurd onderwijs met de docent als coach.
Maar kunnen wij als docent dat wel? Wat moeten wij als docent leren om onze VMBO leerlingen vanuit een situatie van rust en orde uit te dagen en te begeleiden? Op dit moment pleiten wij voor tijd voor kwaliteit. Tijd voor docenten en voldoende faciliteiten om die actualisering van het curriculum en betere begeleiding van leerlingen in dat hogere orde leren vorm te geven. Wij pleiten voor een periode van co-docentschap, wellicht een splitsing in de lerarenopleiding. Dit om docenten beter voor te bereiden op de lastige taak van het scheppen van een goed klassenklimaat.

STELLINGEN

Met het huidige examenprogramma, gebaseerd op het onderwijskundig theezakjesmodel, doen we vmbo-leerlingen ernstig tekort.
Economie op het vmbo moet beter aansluiten bij de arbeidsmarkt en de leefwereld van leerlingen.
Meer aandacht voor het ontwikkelen van vaardigheden. Dat mag ten koste gaan van kennisonderdelen in het huidige programma.
Meer ruimte is nodig voor nieuwe leermethodes en echt begrip dichtbij de leerling.
Docenten hebben behoefte aan tijd voor kwaliteit. Maak geld en voldoende faciliteiten hiervoor vrij. Voer daarom het co-docentschap in voor beginnende vmbo-docenten.

Discussieer mee!

Doe mee met de discussie! Dit artikel is een samenvatting op hoofdlijnen van het KVS-preadvies “Van een curriculum vol begripskennis naar één vol begrip” geschreven door Johan van der Leeden en Diederik van Stempvoort, voorzitter respectievelijk lid van de sectie vmbo van de Vecon.
De volledige tekst kun je vinden op: https://www.vecon.nl/pagina/27521/week-economieonderwijs-2016
De redactie en de sectie vmbo willen de discussie hierover stimuleren aan de hand van bovenstaande stellingen.
Je kunt reageren via het forum op de website (met inlogcode en wachtwoord) of via een reactie naar redactie@vecon.nl

Kies binnen het VECON-forum voor: Discussies/vragen over VAKDIDACTIEK >> Economie VMBO